Trong thế giới bóng đá hiện đại, công nghệ VAR đã trở thành một phần không thể thiếu, mang đến sự công bằng và minh bạch cho mỗi trận đấu. Từ World Cup đến các giải vô địch quốc gia hàng đầu châu Âu, VAR đã chứng minh tầm quan trọng của mình. Tuy nhiên, câu hỏi tại sao Việt Nam không sử dụng công nghệ VAR một cách rộng rãi như nhiều giải đấu khác đã luôn là một trăn trở lớn đối với người hâm mộ. Hôm nay, PhixxGoal sẽ đồng hành cùng bạn khám phá hành trình gian nan, những thách thức và cả hy vọng về việc triển khai công nghệ này tại dải đất hình chữ S.
Bối cảnh chung về công nghệ VAR toàn cầu
Công nghệ VAR, viết tắt của Video Assistant Referee, là một hệ thống hỗ trợ trọng tài bằng video, được thiết kế để giảm thiểu những sai sót nghiêm trọng và rõ ràng có thể ảnh hưởng đến kết quả trận đấu. Ra mắt chính thức tại World Cup 2018, VAR đã nhanh chóng thay đổi bộ mặt của bóng đá thế giới. Công nghệ này hoạt động dựa trên một nhóm trọng tài chuyên nghiệp, những người xem lại các tình huống gây tranh cãi từ nhiều góc độ khác nhau thông qua hệ thống camera và cung cấp thông tin cho trọng tài chính trên sân.
Các tình huống mà VAR thường can thiệp bao gồm bàn thắng (việt vị, phạm lỗi), phạt đền, thẻ đỏ trực tiếp và lỗi nhận diện cầu thủ. Mục tiêu cốt lõi của VAR là tăng cường tính công bằng và chính xác trong các quyết định quan trọng, dù đôi khi nó cũng gây ra những tranh cãi về việc làm gián đoạn nhịp độ trận đấu hay sự chủ quan của con người.
Những rào cản ban đầu khiến Việt Nam chậm áp dụng VAR
Trước đây, khi câu hỏi tại sao Việt Nam không sử dụng công nghệ VAR được đặt ra, câu trả lời thường xoay quanh những rào cản lớn về tài chính và nguồn lực. Ngay cả khi các giải đấu lớn trên thế giới đã áp dụng VAR từ lâu, việc đưa công nghệ này về Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn. Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống VAR là một con số khổng lồ, bao gồm mua sắm thiết bị chuyên dụng, lắp đặt camera đạt chuẩn FIFA tại các sân vận động và xây dựng phòng điều hành video (VOR).
Hơn nữa, việc đào tạo đội ngũ trọng tài VAR cũng đòi hỏi một quy trình nghiêm ngặt và tốn kém, theo đúng tiêu chuẩn của FIFA. Những thách thức này khiến các cơ quan quản lý bóng đá Việt Nam, như VFF và VPF, phải cân nhắc rất kỹ lưỡng. Dù nhận thức được lợi ích của VAR trong việc nâng cao chất lượng giải đấu và giảm áp lực cho trọng tài, nhưng việc đáp ứng các yêu cầu khắt khe về kỹ thuật và nhân lực để FIFA cấp phép vẫn là một trở ngại lớn.
Hành trình đưa VAR đến V.League: Những bước đi quyết định
Dù đối mặt với nhiều khó khăn, Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) và Công ty Cổ phần Bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) đã không ngừng nỗ lực để đưa VAR về với V.League. Kế hoạch triển khai VAR đã được ấp ủ từ năm 2019, nhưng phải đến năm 2022, những bước tiến đáng kể mới được thực hiện với sự hỗ trợ tích cực từ FIFA. FIFA đã cử các chuyên gia sang Việt Nam để làm việc trực tiếp, hướng dẫn và giám sát toàn bộ quá trình chuẩn bị.
Sau nhiều khóa tập huấn và kiểm tra gắt gao, đến tháng 6 năm 2023, 18 trọng tài và trợ lý trọng tài Việt Nam đã chính thức được FIFA xác nhận hoàn thành khóa đào tạo VAR, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Đây là cột mốc quan trọng, mở đường cho việc áp dụng VAR vào các trận đấu chính thức. Cuối cùng, vào tháng 7 năm 2023, công nghệ VAR đã chính thức được triển khai tại một số trận đấu chọn lọc của V.League 2023, bắt đầu từ vòng 3 giai đoạn 2. Trận đấu giữa Viettel và Hồng Lĩnh Hà Tĩnh ngày 27/7/2023 đi vào lịch sử khi là trận đấu đầu tiên áp dụng công nghệ này tại V.League.
Chi phí và cơ sở vật chất: Thách thức lớn nhất của VAR tại Việt Nam
Vấn đề tài chính vẫn luôn là một trong những rào cản lớn nhất khi cân nhắc tại sao Việt Nam không sử dụng công nghệ VAR một cách toàn diện. Chi phí để trang bị và vận hành hệ thống VAR là vô cùng đắt đỏ. Ví dụ, để lắp đặt VAR tại sân Mỹ Đình cho vòng loại World Cup 2022, kinh phí lên tới gần 17 tỷ đồng, dù khoản này do AFC chi trả. Đối với V.League, VPF ước tính cần khoảng 70 tỷ đồng (tương đương 3 triệu USD) để triển khai và vận hành VAR.
FIFA yêu cầu mỗi sân đấu phải có ít nhất 8 camera chất lượng cao, đường truyền ổn định với độ trễ tối đa 2 giây, cùng với các thiết bị liên lạc và phòng điều hành đạt chuẩn. Để phù hợp với điều kiện thực tế, VPF đã lựa chọn mô hình xe VAR di động, giúp tiết kiệm chi phí so với việc xây dựng trung tâm điều hành cố định. Hai xe VAR đầu tiên đã được tập đoàn Hoành Sơn tài trợ, và FIFA cũng hỗ trợ thêm các xe khác. Việc đo đạc trắc địa các sân bằng máy móc chuyên dụng để tích hợp đường kẻ việt vị ảo cũng là một quy trình tốn kém và mất thời gian.
Nguồn nhân lực trọng tài VAR: Yếu tố then chốt
Bên cạnh chi phí và cơ sở vật chất, nguồn nhân lực trọng tài chuyên trách cũng là một yếu tố then chốt quyết định tại sao Việt Nam không sử dụng công nghệ VAR rộng khắp ngay lập tức. FIFA có những tiêu chí rất khắt khe để lựa chọn và đào tạo trọng tài VAR. Quá trình này không chỉ yêu cầu kiến thức chuyên môn sâu sắc về luật bóng đá mà còn đòi hỏi khả năng làm việc với công nghệ, đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác dưới áp lực cao.
Sau những nỗ lực đáng kể, Việt Nam đã có lứa trọng tài VAR đầu tiên được FIFA công nhận vào giữa năm 2023. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng và sự đồng bộ, FIFA vẫn giám sát chặt chẽ quá trình vận hành VAR tại Việt Nam trong vòng 3 năm đầu. Việc tiếp tục đào tạo, nâng cao trình độ và tích lũy kinh nghiệm cho đội ngũ trọng tài VAR là một quá trình liên tục, nhằm đảm bảo mọi quyết định được đưa ra đều khách quan và chuẩn xác nhất.
Tương lai của công nghệ VAR tại bóng đá Việt Nam
Dù việc triển khai VAR ở Việt Nam vẫn còn ở giai đoạn sơ khai và phải đối mặt với nhiều thách thức, nhưng những bước tiến đã đạt được là rất đáng khích lệ. Từ việc áp dụng hạn chế ở một số trận đấu V.League 2023, VAR đã được sử dụng rộng rãi hơn trong mùa giải 2023-2024. Mục tiêu đầy tham vọng của VPF là áp dụng công nghệ VAR trong tất cả các trận đấu tại V.League 2024-2025. Đây là một tín hiệu tích cực cho thấy bóng đá Việt Nam đang từng bước hòa nhập với xu thế phát triển của bóng đá thế giới.
Trong tương lai, với sự hỗ trợ từ FIFA và nỗ lực của các bên liên quan, hy vọng rằng công nghệ VAR sẽ ngày càng hoàn thiện và phủ sóng rộng khắp các giải đấu chuyên nghiệp tại Việt Nam, mang đến một sân chơi công bằng, hấp dẫn và chuyên nghiệp hơn cho cả cầu thủ lẫn người hâm mộ. Thậm chí, FIFA đang thử nghiệm các công nghệ mới như FVS (Football Video Support), có thể mang đến những thay đổi đáng kể trong cách vận hành VAR, giúp tiết kiệm chi phí và tăng tính chủ động cho các đội bóng.
Kết luận
Tóm lại, câu hỏi tại sao Việt Nam không sử dụng công nghệ VAR đã và đang dần có những lời giải đáp rõ ràng. Từ những rào cản về tài chính và nguồn nhân lực, bóng đá Việt Nam đã có những bước tiến vững chắc để đưa công nghệ này vào V.League. PhixxGoal tin rằng, với sự quyết tâm và nỗ lực không ngừng, VAR sẽ tiếp tục phát triển, nâng tầm chất lượng cho các giải đấu quốc nội. Hãy cùng PhixxGoal tiếp tục theo dõi và cập nhật những thông tin mới nhất về hành trình này nhé!
